གྲུ་གུ་རྡོག་རྡོག་མགོ་སྐོར་དུ་ཚུད་པ། トゥグ・ドードーをだます

今回はLanguage Pathwaysという教科書に載っていた物語の訳を紹介します。
※私は専門家ではありませんので、訳は完全に正確なものではありません。

チベットの「アク・トンパ」という物語。
アク・トンパに関するお話がたくさんチベットの民間に広まっているそうで、アクはすごく悪知恵の働くチベット男性。
物語の最後にオチがついていて、クスっと笑えるようなストーリーが多いようです。
----------------------------------------
གྲུ་གུ་རྡོག་རྡོག་མགོ་སྐོར་དུ་ཚུད་པ།
トゥグ・ドードーをだます

ཨ་ཁུ་སྟོན་པ་སྐྱེས་ཡུལ་སྟོད་ལུང་ནས་ཡིན་ཟེར་སྲོལ་ཡོད།
伝統的に、アク・トンパの生まれた場所はトゥールン谷だと言われています。
སྔོན་མ་ཨ་ཁུ་སྟོན་པའི་གྲོང་པ་གྲུ་གུ་རྡོག་རྡོག་ཟེར་བའི་མི་ཞིག་ཡོད།
昔々、アク・トンパの近所に、トゥグ・ドードーという名の人がいました。
ཉིན་ཞིག་ཨ་ཁུ་སསྟོན་པ་འབྲུ་རིགས་རྫོགས་ཏེ་ཨ་ཁུས་བོང་བུ་ཁ་ཤས་གཡར་ནས་དེ་རྣམས་ལ་རིལ་མ་རྒྱབ་ཁ་ཤས་བཀལ་ཏེ་ཞོགས་པ་སྔ་པོ་ནས་ནང་ལ་ལོག་འགྲོ་དུས་གྲུ་གུ་རྡོག་རྡོག་དང་འཕྲད།
ある日、アク・トンパは食糧が底をつきました。何頭かロバを借り、羊やヤギのフンをそれらに背負わせて、朝早くに家へ帰っている時、トゥグ・ドードーと顔を合わせました。
གྲུ་གུ་རྡོག་རྡོག་གིས་ཞོགས་པ་སྔ་པོ་དེ་འདྲ་ཨ་ཁུ་ག་པར་ཕྱིན་པ་ཡིན་ཞེས་དྲིས།
トゥグ・ドードーは、「こんなに朝早くからどこに行っていたんだ？」と尋ねました。
ཨ་ཁུས་དེ་རིང་ཕུ་ཡི་བྲག་ཕུག་ནས་དངོས་གྲུབ་གནང་གི་འདུག
アク・トンパは、「今日、山頂の洞窟で、神様からの宝物を頂けるんだ。
བྱས་ཙང་ངས་དངོས་གྲུབ་ལེན་པར་ཕྱིན་པ་ཡིན་ཟེར་བས།
だから、俺はその宝物を頂きに行ったってわけさ」と言いました。
གྲུ་གུ་རྡོག་རྡོག་གི་བསམ་པར་ང་རང་ཡང་དངོས་གྲུབ་ཞུ་བར་འགྲོ་དགོས་སྙམ་སྟེ།
トゥグ・ドードーは「私も宝物をもらいに、山へ行かなくては」と考えて、
ཨ་གུར་གང་འདྲ་ཟེ་འགྲོ་དགོས་མིན་སྐད་ཆ་དྲིས།
「どうやってその山へ行くのか？」と尋ねました。
ཨ་གུ་སྟོན་པས་ཡར་འགྲོ་དུས་བྱེ་རི་ནས་འགྲོ་དགོས་པ་དང་།
「山へ登る時は、砂山を通り、
མར་ཡོང་དུས་སྤང་རི་ནས་ཡོང་དགོས།
山から降りてくる時は草で覆われた山を通って来ないといけない。
བྲག་ཕུག་གི་འགྲམ་དུ་སླེབས་རྗེས་བྲག་ཕུག་ནང་ལག་པ་བརྐྱངས་ནས་དངོས་གྲུབ་གནང་རོགས་ཟེར་དགོས་ཞེས་བཤད།
洞窟の入口に着いたら洞窟の中に手を伸ばして、『どうか宝物を下さい』と言うんだよ」とアクは答えました。

ཉིན་གཉིས་པའི་ཞོགས་པ་སྔ་པོ་ནས་ཨ་གུ་སྟོན་པ་སྤང་རི་འཛེགས་ནས་བྲག་ཕུག་ནང་འཛུལ་ནས་བསྡད།
次の日朝早く、アク・トンパは草山を登って、洞窟の中に入って待っていました。
གྲུ་གུ་རྡོག་རྡོག་ཡར་འགྲོ་དུས་བྱེ་རི་ནས་ཕྱིན་ཙང་རྗེས་ལ་ལུས།
トゥグ・ドードーは、行きは砂山から来たので、アクより後に着きました。
བྲག་ཕུག་གི་འགྲམ་དུ་སླེབས་སྐབས་བྲག་ཕུག་ནང་ལག་པ་བརྐྱངས་ནས་དངོས་གྲུབ་གནང་རོགས་ཟེར།
洞窟の入口に着いた時、洞窟の中へ手を伸ばして「どうか宝物を下さい！」と叫びました。
ཨ་ཁུ་སྟོན་པས་གྲུ་གུ་རྡོག་རྡོག་ལག་པ་དམ་པོར་ཟིན་ནས་མ་གློད་ཙང་གྲུ་གུ་རྡོག་རྡོག་གིས་དངོས་གྲུབ་གནང་རོགས་ཞེ་ཐེངས་གསུམ་བོས་ཀྱང་ལག་པ་མ་གློད།
アク・トンパはその手をぎゅっと掴んで放さず、「どうか宝物を下さい！」とトゥグが3回叫んでも、手を放しません。
གྲུ་གུ་རྡོག་རྡོག་འུ་ཐུག་ནས་དངོས་གྲུབ་མ་བྱུང་ཡང་མཛོག་མགོ་གློད་རོགས་གནང་ཟེར་སྐབས།
トゥグ・ドードーは困り果てて、「宝物は頂かなくて良いので、どうか手を放してください！」と叫びました。
ཨ་ཁུ་སྟོན་པས་ཁྱོད་ཀྱི་གྲོང་པར་འབྲུ་དོ་པོ་གཅིག་སྤྲད་ན་མཛོག་མགོ་གློད་པས་ཆོག་ཟེར།
アク・トンパは、「お前の隣人に、ツァンパ一袋を与えれば、手を放してやろう」と言いました。
གྲུ་གུ་རྡོག་རྡོག་ནས་ཕུལ་རྒྱུའི་ཁས་ལེན་བྱས་སྟབས་ཨ་ཁུས་ལག་པ་གློད།
トゥグ・ドードーは「そうします、そうします」と約束し、アク・トンパは手を放してやりました。
དེ་ནས་ཨ་ཁུ་སྟོན་པ་བྱ་རི་ནས་བྱེ་ཤུར་བཏང་ནས་སྔོན་ལ་ཁྱིམ་དུ་སླེབས།
そして、アク・トンパは砂山を滑り降り、先に家に着きました。
གྲུ་གུ་རྡོག་རྡོག་སྤང་རི་ནས་ཡོང་ཙང་རྗེས་ལ་ལུས་ནས་ཁྱིམ་དུ་སྐྱོད་སྐབས་ཁུ་སྒོ་འགྲམ་དེར་ལངས་ནས་བསྡད་ཡོད་པ་དང་།
トゥグ・ドードーは砂山を通って、後から帰ってきました。家に着いた時、アク・トンパが家の門のそばに立って彼を待っていました。
གྲུ་གུ་རྡོག་རྡོག་ལ་དངོས་གྲུབ་རག་བྱུང་ངམ་ཞེས་སྐད་ཆ་དྲིས།
「宝物は手に入れられたかい？」とトゥグに聞きました。
གྲུ་གུ་རྡོག་རྡོག་གིས་དངོས་གྲུབ་མེད་ནའི་མཛོག་མགོ་གློད་རོགས་གནང་ཞུས་པས་ཨ་ཁུ་རང་ལ་འབྲུ་དོ་པོ་གཅིག་སྤྲོད་ཟེར་གྱི་འདུག་ཟེར་ནས་ཨ་ཁུས་འབྲུ་དོ་པོ་གཅིག་འཕྲོག་པ་རེད།
トゥグ・ドードーは「宝物は要りませんから手を放してくださいとお願いをしたから、お前にツァンパ一袋をやるよ」と言いました。こうしてアクは、ツァンパ一袋を手に入れることができたのでした。

------------------------------------------

＜解説・つぶやき＞
・トゥールン谷は、チベットのラサ近くの地域とのこと。

・དངོས་གྲུབ།་は英語訳では”accomplishment”、”migical gift”など。もし仏教用語の文脈なら”成就”。でもここでは動物のフンをロバに背負わせ、宝物を持って帰ってきたかのように見せているから、何かの贈り物系の訳だろう。でも直訳の「魔法の贈り物」って何？どう訳すか難しかったです。辞書で出てきたのは、その他 a divine gift, blessing などなど。トゥグは洞窟で神様に怯えてアクにツァンパ一袋をあげる約束をしていたので、a divine gift(神授、神の贈り物)を採用しました。わからん。

・教科書の解説を読むと、གྲུ་གུ་རྡོག་རྡོག།は、”大きな毛糸玉さん”というあだ名だそう。གྲུ་ག།་＝毛糸玉、རྡོག་རྡོག།＝かたまり。背が低くて太っているからこんなあだ名になったとのこと。すごい悪口。

・「チベット牧畜文化辞典」に少し単語が載っていたのでスクショを貼ります。སྤང་རི།(草で覆われた山)、གྲུ་གུ།(毛糸玉)。チベットにはたくさんの山々があって、どんな山なのかで呼び方がたくさんあると思います。写真を見ると今回の物語ではどんな山でのお話なのかが想像できますね。