今までの「今日のカザフ語」系統のまとめ その1（全？回）

　こんにちは、高岡です。今回から久しぶりの投稿になりましたが、今回は『どいまなたん』さんが企画してくださった#多言語文化祭2021に際して、ここまでの学習成果として、これまで投稿してきた#今天的qazaqsha及び#birkünbirqazaqshaのまとめをちまちま記事化することにしました。このハッシュタグのものについては私が毎日カザフ語を勉強するモチベを保つためにしようしていたものです。ここで扱う内容は、基本的にカザフ語の諺、歌詞、詩などの訳及びそれに付随する解説となっておりました。それなりの数投稿しているので全てを今回の記事のみで取り上げるのは不可能なので数回に分けて記事にしようかなと思います。

　最近の企画としましては、カザフスタンの国民的詩人である、Абай Құнанбайұлы 作の長編叙事詩である、"Әзім әңгімесі"「アジムの物語」を毎日1連ずつ訳すというものをやっていました。この詩は全部で100連以上あるので、完結はかなり先となりそうですね…。Абайの作品集については昨年、Абайの生誕175周年を記念して、日本語版が無料配布されていたので、完成度の高い訳をお望みでしたらそちらをご覧になっていただきたいのですが、それの紹介だけではあまり面白くないかなと思いまして、本企画では、自作の訳を作ることとしました。あくまで訳は個人の見解ですので、正確さはあまりお求めにならないで下さい…

それでは、早速みていきましょう。今回の記事では、執筆時の最新のもの(第18連まで)までとなっています。

Бір сөзім "Мың бір түннен" оқып көрген,
Өлең қып сол сөзімді айтқым келген.
Болыпты ағайынды екі жігіт
Бағдарға Мұстапа мен Сапа деген.

「千夜一夜物語」を読んでみたので
少しくその中身を詩として語ろう
かつていた若い兄弟、
バグダッドのムスタファとサパを。

Екеуі жетім еді әкесі өлген,
Талаптан жетеміз деп, бос жүрмеген.
Тігінші, кестеші еді кіші інісі,
Мұстапа суретшілік ғылым білген.

二人はすでに父を失っていたが
志があり、不遇を嘆いてはいなかった
サパは刺繍に裁縫、
ムスタファは絵に長けていた。

Екеуі екі айырмақ қамын жеген,
Бір шетке кетпек болып жұрт көрмеген.
Мал тапқан бір іздеп таппақ болып,
Серт қылып, бір-біріне уәде берген.

兄弟は別れ、
町を離れ、しばらく相見えないことにした。
財を築き片割れを探すと
2人約束を交わした。

Екеуі екі жаққа тағдыр бөлген,
Жандар емес қатерден әсте именген.
Шынмашынға Сапасы кете тұрсын,
Мұстапа Балсураға бұрын келген.

2人は運命により別れたが
決して臆することはなかった
中国へサパは行き
ムスタファはバルスラへ行った。

Мұстапа - бойдақ, кедей біраз тұрған,
Кәсібін күннен күнге тәңрі оңғарған.
Аздан соң қатын алып, үй салғызып,
Шаһарға сенімдінің бірі болған. 

ムスタファは独り身で貧しかったが
仕事は日に日に良くなった。
その後、妻を娶り、家を建て、
街で名のある者となった。

Бұл құрап, киім түзеп, қарны тойған,
Қағазға өрнек жасап, сурет ойған.
Құдайым кешіктірмей бір ұл беріп,
Молдалар оның атын Әзім қойған.

名を集め、衣服を調え、腹を満たした。
紙に筆を運び、絵を描いた。
程なくして神は彼に子を与え給いて
アジムという名を授かった。

Бір жасап, екі жасап, Әзім өсті,
Содан соң медресеге барып түсті.
Аз жылда жақсы ғылым нәсіл етіп,
Жас жігіт жүзі нұрлы, көңлі масты.

絵が一つ、また一つとでき、アジムは成長していった。
そして、メドレセに入学した。
しばらくすると、彼は優秀な生徒となり、
気品あり、人の心を奪う少年となった。

Оқудан шыға ұстады ата өнерін,
Асырды атасынан әрбір жерін.
Сол күнде ажал жетіп Мұстапа өліп,
Жыртық-жетім болмады ол жас өрім.

学校を出て父の仕事を継ぎ、
父よりも優れた仕事をするようになった。
ある日、ムスタファは亡くなったが、
アジムの年はまだ若かったが、孤独ではなかった。

Атаның харекетін ұстай алды,
Өнері артық шығып, жан таң қалды.
Алушылар көбейіп мұның ісін,
Бұрынғыдан артылып мал құралды. 

父の仕事を継いでからというもの、
仕事は上手になりだし、人々は感嘆した。
絵を買う客は増え出し、
以前より多くのお金が入るようになった。

Бір күні лапкесінде отыр еді,
Торғын тон, алтын кемер бір шал келді.
Не қылса бір құрметті кісі ғой деп,
Әзім тұрып, иіліп сәлем берді. 

ある日店に座っていると
絹の外套、金縁を纏った老人が来た。
何かは知らずとも名のある人だろうと
アジムは立って挨拶をした。

Сәлемін алды, шал да амандасты,
Қасында жуық келіп жақындасты.
—Жат жердің адамы едім, е, шырағым,
Не харакет қыласың? — деп сұрасты.

それに応えて，老人も挨拶をした。
老人は近づいて，こう尋ねた。
「わしは異国のものさ，若いの，
君は何をしているものだ？」と。

— Жасымнан жетім едім көңлі сынық,
Өнерім артық емес ондай ұлық;
Еңбекпенен көз сүзбей күн көремін,
Харектім — суретші, бояушылық.

「早くに片親となった哀れな身ですが、
技芸は父にはまだ及びません。
仕事に熱心に取り組んでおり、
その仕事は絵を描くことです。」(アジム)

- Мінезің, түсің жақсы надан дерге,
Артық өнер қиын ба талапты ерге?
Тесілген күні бойы сендей жасты
Аяймын өнімі жоқ бұл өнерге!

(老人)「気品と、容貌は愚か者と言い難い物だ、
君のような若者が優れたものを作るなんて易くはないはずだろう？
その歳で報われない日々を過ごすとは、
かわいそうだ。こんな素晴らしいものに対して稼ぎがないなんて！」

Бұл сөзге Әзім тұрып ашуланды,
- Тұрпайы сөйлейсіз, - деп қарай қалды.
Атамның харекетін қорлама, бай,
Аш емен, болмасам да сендей малды.

これを聞いてアジムは怒り、
「それは違います」と言い、こう続けた。
「父の店を侮辱するのは許せません、私があなたのような金持ちでないからと言って」

—Қорламаймын һәм, балам, зорламаймын,
Тесілген күні бойы сені аяймын.
Химия ғылымын білуші ем, үйретер ем,
Мысты алтын жасаушы ем, алдамаймын.

(老人は)「お兄さん、侮辱する気も傷つける気もないさ
俺は君が報われない日々を過ごすのが可哀想に思っただけなんだ。
化学の知識を教えてやろう、
銅を金に変える術だ、騙したりしないさ。

Шын өнерге қайтер ең көзің жетсе?
Әркімге жарамайды мұны үйретсе.
Өзі үлкен, өзі оңай, артық өнер,
Аз жұмыспен көп алтын хасил етсе.

本物をどう作るのかその目で確かめないかい？
この術は誰にでも見せるものではない。
偉大で、たやすく、優れた術で、
少しの力でたくさんの黄金が得られるものなのだ。

Мен-дағы жүргенім жоқ малдан күсіп,
Айттым, балам, басыңа мейрім түсіп.
Ертең ерте мысыңмен дайын болып,
Көңліңнің дәркүмәнін алшы шешіп.

俺には掃いて捨てるほどの金はない、
しかし、俺はお前のことが気に入ったんだ。
明日の朝、銅を持ってきて、
お前の目で本当のものを見るが良い。

Әуелі хақтығына жетсін көзің,
Серт қылдым ғой үйретпек болып өзім.
Ертең ерте сол жерден табыспаққа
Екеуі уәде байлап, қойды сөзін.

まずは本物を君の目に焼き付けなさい、
約束しよう、君に教えると。」
明日朝早く，この場所で会おうと、
2人約束を交わした。